Mi jedva čekamo subotu, 9. jun! To je dan kada naša deca kreću u kulturno osvajanje Beograda! Za naš prvi pohod izabrali smo tri muzeja i naravno predivno Narodno pozorište. Osmislili smo interaktivni program u kome će deca upoznati istoriju i kulturu Beograda. Jedva čekamo da krenemo u obilazak Konaka knjeginje Ljubice, Saborne crkve i Muzeja Vuka i Dositeja. Kada naše princeze završe avanturu po istorijskom jezgru Beograda, tada odlazimo na magičan klasičan balet „Uspavana lepotica“ u Narodnom pozorištu u Beogradu.
Konak kneginje Ljubice zamišljen je da bude reprezentativni dvor srpske vladajuće dinastije Obrenović. Konak je jedna od malog broja sačuvanih zgrada iz vremena prve vladavine kneza Miloša Obrenovića. Građen je u periodu 1829–1831, po planovima i pod rukovođenjem Hadži Nikole Živkovića, zvaničnog kneževog graditelja. Postavku unutar Konaka čini reprezentativni izbor predmeta likovne i primenjene umetnosti iz zbirki Muzeja grada Beograda. Predmeti su nastali tokom 19. veka. Pripadali su predstavnicima vladajuće dinastije Obrenović i uglednih građanskih porodica. Stalna postavka prikazuje nastanak i razvoj visoke građanske kulture, način života i stanovanje u devetnaestovekovnom Beogradu.
Muzej Vuka i Dositeja, memorijalni muzej, posvećen je dvojici velikana srpske kulture, prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, tvorcu srpskog književnog jezika, Vuku Karadžiću. Starija i bogatija je Vukova zbirka. Oformljena je još krajem 19. veka, kada je Vukova kćerka, Mina Karadžić-Vukomanović, poklonila njegovu zaostavštinu Kraljevini Srbiji. Zgrada muzeja smeštena u jednom od najstarijih delova Beograda, i zajedno sa Bajrakli džamijom i Šeih-Mustafinim turbetom, predstavlja arhitektonsko svedočanstvo dugovekovnog prisustva turske vladavine u Beogradu. Muzej se nalazi je u najstarijoj sačuvanoj stambenoj zgradi u Beogradu, koja je podignuta je u prvoj polovini 18. veka, verovatno za Beogradskog defterdara (turskog upravitelja riznice). Arhitektonski predstavlja klasičan primer kuće balkanskog stila. Kuća je više puta menjala namenu i vlasnike a između 1809. i 1813. godine, u njoj je radila Velika škola koju je osnovao Dositej Obradović. Ova škola predstavljala je prvu višu prosvetnu ustanovu u Srbiji, koja će se kasnije razviti u univerzitet.
Davne 1868. godine osnovano je Narodno pozorište u Beogradu. Prva privremena zgrada našeg pozorišta bila je gostionica „Kod engeleske kraljice“. Treba znati da je šezdesetih godina XIX veka Beograd bio jedno veliko selo na pola puta od otomanske ka evropskoj civilizaciji – kako navodi Jelica Stevanović (Ovakve odrednice su veoma važne kako bismo dobro mogli da pozicioniramo mesto Beograda i naše kulture i umetnosti u odnosu na druge evropske prestonice). Prvi pokušaj da se podigne zgrada Narodnog pozorišta odigrao se na Zelenom Vencu. Nakon toga Knez i Državni savet određuju novu lokaciju za pozorišnu zgradu – bivši turski plac kod Stambol-kapije.
Kada je sazidana, zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu je, pored kapetan Mišinog zdanja, bila najveća i najraskošnija palata u Srbiji. Po rasporedu masa, horizontalnoj i vertikalnoj podeli površina i izabranim motivima površinske obrade glavne fasade, Narodno pozorište Aleksandra Bugarskog podsećalo je na Skalu Pjermarinija u Milanu, koja je sagrađena devedeset godina ranije (1776–1778).
Zgrada Narodnog pozorišta imala je više značajnih rekonstrukcija. Ovde nećemo da se detaljno osvrćemo na razvoj arhitektonskog zdanja. Nam je važan istorijski i kulturni kontekst kako bismo mogli da posmatramo ujedno razvoj srpskog gradjanskog društva.
Iako je i ranije bilo pojedinačnih, ali retkih igračko-baletskih gostovanja na sceni Narodnog pozorišta, tek posle završetka Prvog svetskog rata i već pominjanog dolaska umetnika iz Sovjetskog saveza – iz Imperatorskog Marijinskog teatra, Boljšoj teatra iz Moskove, članice Ruskog baleta Sergeja Djagiljeva i drugih, bilo je moguće osnivanje baletskog ansambla u okviru Narodnog Pozorišta. Svoju prvu celovečernju predstavu beogradski Balet je izveo 22. januara 1923. godine – „Ščelkunčik (Rskalo / Krcko Oraščić)“ Petra Iliča Čajkovskog. Formiranje domaćeg igračkog kadra takođe je bilo nezamislivo bez ruskih umetnica – prvih balerina i potonjih pedagoga: Jelena Poljakova, koreograf i pedagog u državnoj Glumačko-baletskoj školi i Školi „Jelena Poljakova”, sve do Drugog svetskog rata je obučavala izvanredne igrače.
Tekstovi i fotografije su preuzeti sa sajta Narodnog pozorista u Beogradu, a potpisuje ih Jelica Stevanović. Takodje informacije i fotografije o Konaku knjeginje Ljubice i Muzeju Vuka i Dositeja preuzeti sa sa zvaničnih sajtova institucija.
